Het tijdschrift 'Stichting Driebergen-Rijsenburg Vroeger en Nu', in de wandeling 'Vroeger en Nu' genoemd, verschijnt driemaal per jaar sinds 1999. Het tijdschrift besteedt aandacht aan lokale monumenten, cultuurhistorische elementen en de lokale geschiedenis van Driebergen-Rijsenburg vanaf de prehistorie tot heden.
Rectificatie
Tijdschrift 2 - 2025;
Dirk overleed in 1930 op 74-jarige leeftijd. Slechts elf jaar later, op 16 juli 1941,
overleed ook zoon Jan in het Groningse Beerta, een klein dorp ten noordoosten
van Winschoten. Zijn doodsoorzaak is niet bekend. Hij was op dat moment nog
maar 51 jaar oud. Hij overleed in de pastorie van zijn zwager, dominee Bastiaan
Jan Ader.
De begrafenis van Jan Appels vond wel plaats in Driebergen. Onder grote
belangstelling werd hij op 19 juli de oude algemene begraafplaats in Driebergen
ter aarde besteld. Het Utrechts Nieuwsblad deed er verslag van. Onder de
aanwezigen waren burgemeester De Beaufort, wethouder Van Heelsum, diverse
gemeenteraadsleden, gemeentearchitect Van Amerongen en andere notabelen.
Ook waren veel collega’s van Jan aanwezig. De grote belangstelling voor zijn
begrafenis is illustratief voor de positie en de maatschappelijke rol van de firma
Appels in de Driebergse en Rijsenburgse samenleving. Of zoals de krant het
verwoordde: “de heer Appels was een alom bekend en bemind figuur.”
Namens de Driebergschen Patroonsbond herinnerde de heer Boot de aanwezigen
eraan dat men Jan Appels in de kleine kring van collega’s zou gaan missen. Hij
gaf aan dat ze altijd genoten hadden van de verhalen van Appels en dat ze veel
van hem hadden geleerd. Vervolgens sprak zwager en dominee Bastiaan Jan
Ader uit Nieuw-Beerta, die zijn toespraak met het uitspreken van het Onze Vader
besloot. Tenslotte bedankte zijn andere zwager Hendrik van Halewijn alle
aanwezigen voor hun getoonde belangstelling.
Foto 8:
Naambord van de firma D. Appels & Zn., dat hing aan het huis op de
Traaij 28. (D. Appels)
Na de oorlog
Na het vroege overlijden van Jan stond broer Dirk er alleen voor. In de naoorlogse
opbouwtijd floreerde het bedrijf onder zijn leiding. Op het hoogtepunt waren er
ca. honderd medewerkers. Werken werden uitgevoerd van Wageningen
(Junushof) tot zelfs in Vlissingen toe. Hoewel Dirk het gezicht van het bedrijf was,
werd het succes van het bedrijf mede bepaald door zijn vrouw Gerrie (1896-
1977), die op de achtergrond een flinke partij meeblies. Zoon Dirk Johan (‘Dik’),
(1922-2001) trad kort na de oorlog eveneens toe tot het bedrijf.
Met de pensionering van Dirk in 1958 (hij verhuisde van Traaij 28 naar Villa
‘Johanna’ aan de Hoofdstraat) nam Dik het roer over en verhuisde op zijn beurt
van Traaij 30 naar 28. Een korte
periode was ook zijn broer Johan Christiaan
(‘Joop’), (1934-2024) bij het bedrijf betrokken.
Beeldbepalende gebouwen
Een veelheid aan opdrachtgevers werd bediend. Vermeldenswaard is dat in de
na-oorlogse periode zowel de Gereformeerde Maranathakerk als de NH
Morgensterkerk, beide inmiddels gesloopt, alsmede de kapel voor de RK zusters
Ursulinen in Rijsenburg door Appels zijn gebouwd. Ook bouw, verbouw en
onderhoud van particuliere woonhuizen kwam voor, maar utiliteitsbouw was
steeds het belangrijkst. Een ander opvallend voorbeeld van wat de firma op dat
gebied vermocht is te vinden langs de Hoofdstraat, waar het voormalige
postkantoor, het voormalige politiebureau, het westelijk bouwhuis van
Sparrendaal en het gebouw van de KLPD door de firma werden ge- of verbouwd.
Het bedrijf bleef bestaan tot 1985. Daarna was er geen opvolging meer, dus werd
het bedrijf overgenomen door Benschop Bouw.
Oude Algemene Begraafplaats
Hoewel de aannemersfamilie Appels, zoals eerder vermeld, betrokken was bij de
bouw van de katholieke St. Petrus’ Bandenkerk en de katholieke begraafplaats
aan de Drieklinken, liggen verschillende leden van de familie Appels weldegelijk
begraven op de oude algemene begraafplaats aan de Traaij. Het familiegraf
vermeldt de namen van Cornelia Elisabeth Appels, Dirk Appels, Johanna Adriana
van Stam en Jan Appels. Ook zwager Bastiaan Jan Ader wordt op de steen
vermeld, maar hij is in de jaren ’70 herbegraven op Ereveld Loenen.
Verder zijn er stenen
te vinden van Jan Appels jr. en zijn vrouw Maria Juliana
Meischke, van Frederik Julianus Appels, van Johan Christaan Appels, van Dirk Jan
Appels en van Maria Juliana Appels en hun respectievelijke partners.
Foto 9: Tekst op de grafsteen van het familiegraf van de familie Appels op de
oude algemene begraafplaats in Driebergen. (S. Wegereef)
Herbegraven op de Nieuwe Begraafplaats
Hoewel de stenen op de Oude Algemene Begraafplaats er nog altijd zijn, en
worden onderhouden door vrijwilligers van Vroeger en Nu, liggen de meeste
familieleden hier niet meer begraven. Een groot deel van hen is herbegraven op
de Nieuwe Algemene Begraafplaats, waar ook de laatste twee generaties
aannemers Appels begraven zijn. In het familiegraf alhier liggen de volgende
personen:
Dirk Appels 1856-1930 en zijn echtgenote Johanna Adriana van Stam 1859-1931
Jan Appels 1889-1941 en zijn echtgenote Frederika Paulina Kraal 1897-1975
Cornelia Elisabeth Appels 1891-1921 echtgenote van Bartus Teunis Deenik
(1888-1952, niet hier begraven)
Dirk Appels jr. 1893-1960 en zijn echtgenote Gerritje Johanna Broere 1896-1977
Hendrik van Halewijn 1893-1975 en zijn echtgenote Maria Juliana Appels 1895-
1985. Dirk Johan Appels 1922-2001 en zijn echtgenote Jeannette Elisabeth van
Donselaar 1923-2022
Allen zijn (niet alle) kinderen van Dirk Appels en Juliana Adriana van Stam. Dirk
Johan Appels is zoon van Dirk Appels jr.
Foto 10: Houten paneel van Traaij 28-32, dat Dirk Appels jr. in 1949 cadeau kreeg
op zijn verjaardag (D. Appels)
Timmerijgang
Hoewel meerdere generaties Appels ruim anderhalve eeuw lang het aangezicht
van Driebergen en Rijsenburg hebben meebepaald, is er geen straat naar ze
vernoemd. Toch zijn er wel twee eerbetonen te vinden: de naam Appelgaard is
een verwijzing naar de vroegere boomgaard achter het woonhuis van de familie
Appels aan de Traaij. De naam Appelgaard kan bovendien ook als een indirecte
verwijzing worden gezien naar de familie Appels. Daarnaast is een directe
verwijzing naar de activiteiten van het bouw- en aannemersgeslacht Appels te
vinden in de naam De Timmerijgang, de steeg naast het monumentale
voormalige woonhuis aan de Traaij 28-30.
Geraadpleegde literatuur
Gaasbeek, F. (eindred.); Driebergen-Rijsenburg : Geschiedenis en architectuur. –
Zeist: Uitgeverij Kerkebosch, 1996
Hermans, H. en C. Bor; Heg en Steg, deel twee : straatnamen van Driebergen-
Rijsenburg. Driebergen-Rijsenburg, Nabij Producties, 2019
Kingma, J.; Buiten wonen : Villawijken in Driebergen 1920-1940. – Driebergen-
Rijsenburg: Uitgeverij Kleine Geschiedenis van de Heuvelrug, 2006
Kraal, W.; Nieuwe gids voor de Stichtse Lustwarande. – Driebergen: W. Kraal &
Zonen, [ca. 1930]
Steenwijk, D.; Voorbij de Driebergse Brug : Over Driebergen-Rijsenburg en hun
inwoners. – Bunnik: Reinders, 1992
Steenwijk, D.; Met de muziek voorop : Driebergen en Rijsenburg 1896-1996. –
Driebergen-Rijsenburg: Uitgeverij Zevenster, 1996
Geraadpleegde online bronnen
Regionaal Archief Zuid Utrecht (RAZU)
www.razu.nl
Het Utrechts Archief (HUA):
www.hetutrechtsarchief.nl
Family Search:
www.familysearch.org
Delpher:
www.delpher.nl
Met dank aan dhr. Dick Appels te Nootdorp.
Verdiepingsartikelen beschikbaar;
Tijdschrift 2 - 2025;
Villa ‘Hebron Driebergen’: gemeenschapshuis van de Nederlandse Christelijke Gemeenschapsbond (NCGB) en betrokken bij het ontstaan van de Evangelische Omroep (EO)